احتمال بازگشت خشونت به تاجیکستان


 طی روزهای اخیر و به دنبال بازگشت عبدا... رحیم‌وف، یکی از رهبران مخالفت دولت تاجیکستان از افغانستان به این کشور، که در جریان جنگ داخلی دهة 90 به صورت مسلحانه با دولت مرکزی در نبرد بود و پس از قرارداد صلح نیز حاضر به تسلیم در برابر دولت نشده بود، تنش‌های پراکنده‌ای در شرق تاجیکستان بین هواداران وی و نیروهای امنیتی بروز کرده است. به دنبال همین حوادث، دولت تاجیکستان برای مهار تبعات منفیِ قدرت‌یابی رحیم‌وف و بروز چالش‌های امنیتی از این جهت، به بهانة انجام عملیات مبارزه با مواد مخدر، اقدام به تشدید تدابیر امنیتی و افزایش نیروهای نظامی در مناطقی شرقی کرده و امیدوار است از این طریق بتواند رحیم‌وف و یاران او را به تمکین در برابر دولت مرکزی وادار کند. 

 

به گزارش تحلیلی ایراس مراجعت عبدا... رحیم‌وف (که در میان مردم به ملا عبدا... نیز نام‌بردار است) از افغانستان به تاجیکستان و استقرار او و یارانش در مناطق شرقی این کشور موجی از نگرانی را در دولت دوشنبه برانگیخته است. رحیم‌وف در جریان جنگ داخلی تاجیکستان به عنوان یک فرماندة نظامی در صف گروه‌های اسلامی مخالف دولت قرار داشت و بسیاری از درگیری‌های مسلحانه با دولت را خلال جنگ داخلی این ک شور در دهة 90 رهبری می‌کرد. او پس از امضاء قرارداد صلح میان مخالفین و دولت در سال 1997 حاضر به تسلیم در برابر دولت مرکزی و تحویل سلاح خود نشد و به همراه شماری از یاران خود به جنبش اسلامی ازبکستان پیوست. رحیم‌وف در سال 2002 به همراه این جنبش به افغانستان رفت و در آنجا مورد استقبال احمد شاه مسعود فرمانده نیروهای «ائتلاف شمال» قرار گرفت. پس از ترور شاه مسعود اخباری از رحیم‌وف نیز منتشر نشد تا اینکه وی در ماه می به تاجیکستان بازگشته است.
بازگشت ملا عبدا... به تاجیکستان همراه با نگرانی‌های ملموسی در میان مقامات دولتی از احتمال تشدید ناامنی‌ها در مناطق شرقی این کشور بوده، به ویژه اینکه طی این مدت شمار زیادی از طرفداران سابق او که در جنگ داخلی نیز مشارکت داشته‌اند، گرد او جمع شده‌اند، به نحوی که بنا به برخی گزارش‌ها شمار هواداران رحیم‌وف که در ابتدای ورود او با تاجیکستان تنها 100 نفر بوده، همکنون به چندین برابر افزایش یافته است. به تبع نگرانی‌ها از قدرت‌یابی‌ فزایندة رحیم‌وف ایجاد چالش از سوی او برای دولت مرکزی، دولت تاجیکستان میرزا زی‌یِف، وزیر موقعیت‌های اضطراری را برای مذاکره و استماع دیدگاه‌های او نزد وی فرستاد.
شایان ذکر است که زی‌یِف به سان رحیم‌وف بین سال‌های 1992 تا 1997 به عنوان یک فرماندة نظامی در صف مخالفین اسلامی دولت قرار داشت و پس از امضاء قرارداد صلح و عفو عمومی پُست وزارت را در دولت امام علی رحمان، رئیس‌جمهور این کشور عهده‌دار شد. با این پیش‌زمینه، دولت امیدوار بود که وی بتواند رحیم‌وف را مجاب به تمکین در برابر دولت مرکزی کند، اما بر اساس گزارش‌های واصله، ملا عبدا... از پیشنهاد زی‌یِف مبنی بر تسلیم به دولت مرکزی امتناع کرده است.
به تبع شکست این مذاکرات و با این فرض که قدرت‌یابی رحیم‌وف که در سال 1997 نیز تسلیم نیروهای دولتی نشد، خطری بالقوه برای امنیت ملی کشور است، دولت تدابیری را برای کنترل او و همراهانش به منطقه اعزام داشته‌ و به دنبال همین تحرکات درگیری‌هایی نیز بین نیروهای امنیتی و هواداران رحیم‌وف به وقع پیوسته است. به گزارش خبرگزاری‌های تمرکز این درگیری‌های مسلحانه در منطقة تأویل‌دره در شرق تاجیکستان بوده است. هرچند مقامات دولتی شمار کشته‌های این درگیری را یک نفر اعلام کرده‌اند، اما آمارهای غیررسمی و تأکید مخالفین بر این است که حداقل 17 نفر از نیروهای طرفین در این درگیر‌ها کشته شده‌اند.
در پی این تحول هم‌اکنون شمار زیادی از نیروهای نظامی و امنیتی تاجیکستان در این منطقه مستقر شده و وضعیت را زیر نظر گرفته‌اند، با این وجود برخی گزارش‌ها نیز بیانگر کنترل نیروهای زیر امر رحیم‌وف بر بخشی از منطقة تأویل‌دره و مناطق پیرامون آن است. زبید‌ا... نظام‌وف، یکی از هم‌راهان رحیم‌وف و از مخالفین دولت بر این نکته تأکید دارند که بخش اصلی درگیری‌ها و به عبارتی آغاز تنش‌ها از ناحیة نیروهای دولتی و به تحریک آنها صورت گرفته است. برای نمونه او  تأکید دارد که نیروهای دولتی در پی دستگیری آن دسته از مخالفین دولت از جمله جُم‌آبای سنگین‌وف و مظفر نوریدیروف برآمده‌اند که بر اساس موافقتنامة صلاح سال 1997 مورد عفو عمومی‌ واقع شده‌اند.
در مقابل، مقامات امنیتی و دولتی تاجیکستان ضمن رد ادعاهای مخالفین بر این نکته تأکید دارند که تشدید تدابیر امنیتی و افزایش نیروها در مناطق شرقی کشور برای انجام عملیات گسترده‌ای است که دولت پیشتر برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر نسبت به آن برنامه‌ریزی کرده است.  به تصریح آنها این عملیات زیر عنوان «خشخاش 2009» در به زودی در مناطق شرقی آغاز و طی آن به تخریب و سوزاندن مزارع خشخاش در مناطق سغد و دروازه اقدام خواهد شد. با این ملاحظه، مقامات دولتی تشدید تدابیر امنیتی در مناطق شرقی و ایجاد تعداد بیشتر پُست‌های بازرسی در این مناطق را به این عملیات نسبت داده و این تحولات را با مدعاهای مخالفین، بی‌ارتباط می‌دانند. با این وجود، ناظران همزمانی اعلام عملیات گستردة ضد مواد مخدر دولت با بازگشت رحیم‌وف در ماه می به تاجیکستان را بی‌ارتباط ندانسته و بر این باروند که دولت سعی دارد به این بهانه و در این پوشش از توان‌یابی رحیم‌وف ممانعت به عمل آورد. 
نکتة شایان توجه اینکه عواملی چند از جمله نزدیکی موعد انتخابات پارلمانی، بازگشت شمار زیادی از مهاجران کارگر تاجیک از سایر کشورها به تبع بحران مالی در کشورهای مقصد به موطن خود و به دنبال آن افزایش شمار بیکاران و همچنین مجاورت این کشور با افغانستان نیز مزیدی بر نگرانی‌ دولت از احتمال سرایت ناامنی از مناطق شرقی به سراسر کشور است. افزون بر این، مقامات دولتی افزایش فعالیت طالبان در افغانستان و پاکستان و همچنین درگیری‌های اخیر در اندیجانِ ازبکستان و مناطق جنوبی قرقیزستان را که به گروه‌های اسلامی نسبت داده می‌شود را محرکی برای اقدام مشابه رحیم‌وف و همراهان او علیه دولت می‌دانند و بر همین اساس اصرار دارند که از همین ابتدا و پیش از تثبیت موقعیت او به مهار وی اقدام کنند.

 



نظر بدهید

لینک ثابت - نوشته شده توسط Abolfazl sedghi در یکشنبه 88 تیر 21 ساعت ساعت 5:18 عصر